Obiekty obronne Trzygłowa

Obiekty obronne Trzygłowa

Wśród stosunkowo licznych obiektów obronnych w woj. zachodniopomorskim – niektóre

z późnego średniowiecza posiadają szczególną wartość poznawczą. Do nich bez wątpienia należy grodzisko  położone w pobliżu TRZYGŁOWA w  powiecie  gryfickim.

Na początku lat siedemdziesiątych przeprowadzono  prace ratowniczo – rozpoznawcze  badań

archeologicznych. Uzyskane wyniki  predysponują do pełniejszej  publikacji. Stały się bazą do nowszego   ustosunkowania  się  wobec  pierwotnie  wyrażanych  poglądów  w  ukazującej  się 

dotychczas literaturze na temat obiektu. Mimo upływu czasu nawet przypadkowy obserwator

dostrzega  czytelny  obraz  przeszłości. Widoczny  obiekt  znajduje  się w odległości 1,2 km. na  południowy wschód od krańca wsi Trzygłów i w odległości 1,1 km. na południowy  zachód  od stacji   kolejowej   Baszewice  na  trasie  Szczecin  – Kołobrzeg.  Bezpośrednio  przy  północno- wschodnim stoku rzeczka Gardominka leniwie toczy swe wody. Pomimo ustronnego położenia

grodzisko   koło  Trzygłowa  znane   było  dość  wcześnie.  Ponadto  w  nazewnictwie  ludowym występowało   pod   określeniami  –  Schlosswell   bądź  Schlossberg.  Już  pod  koniec  XIX  w.

E. Walter wymienia  grodzisko  koło Trzygłowa. Donosi jednocześnie o występowaniu podwójnych

wałów  z  resztkami  murów  ceglanych oraz znalezieniu ostrogi żelaznej i grotu oszczepu. Inny zaś łowca przeszłości ks. W. Łęga umieszcza gród trzygłowski w swoim wykazie stanowisk obronnych.

Odnotowuje  przy  tym  obecność  ceramiki wczesnośredniowiecznej. Grodzisko  zostało uznane za typowe   późnośredniowieczne  założenie  obronne.  Zwrócono   uwagę,  że  fosy   mogą  pochodzić z  nawet  jeszcze  starszego  „wendyjskiego”  obiektu  o  czym  może  świadczyć  brzmienie  nazwy pobliskiego Trzygłowa oraz specyficzne  położenie  obiektu wśród  nadbrzeżnych  łąk. Oprócz tego

w obecnym ukształtowaniu obiektu upatruje się pierwotne istnienie dwóch bastionów zlokalizowa -

nych w północnej partii wałów, które miały powstać  w  trakcie modernizacji w XV lub XVI wieku.

   W  monografii  powiatu  gryfickiego  wymienia  się średniowieczny  gród – zamek,  a  nazwę wsi wiąże  z  mocno  rozpowszechnionym   w  okolicy  kultem  bożka  Trygława. W latach 1970 – 1971 kilkakrotnie  przeprowadzano   inspekcję   obiektu. Stwierdzano  postępujące  niszczenie stanowisk

głębokimi  wykopami nie profesjonalnych  poszukiwaczy... W tej sytuacji gdy amatorska penetracja

doprowadziła do zniszczenia plantau stożka przeprowadzono  ratowniczo – rozpoznawcze  badania

archeologiczne. Ich głównym celem było rozpoznanie stratygrafii na obu częściach obiektu. Jednak

dotychczasowy stan badań n. obiektem pod Trzygłowem nie pozwolił na bliższe, trafniejsze sprecy-

zowanie jego chronologii. Przyczynkowe wzmianki sugerowały istnienie wczesnośredniowiecznego

stanowiska  głównie  w  oparciu  o  skojarzenia  z  liczbą... try,  trzy  w  ilości  twarzy  i  też nazwie nieodległej wsi. Cenne okazały się wyniki badań ratowniczych. Pod grubymi warstwami niwelacyj-

nymi na podzamczu stwierdzono istnienie starszej fazy użytkowania obiektu. Układ warstw umożli-

wił uznanie ich za typowe nawarstwienie grodu.

    W przybliżeniu  można  datować istnienie grodziska na koniec X wieku, włącznie z jego użytko- waniem do końca wieku XII. Wówczas, (tak się przypuszcza) gród zostaje opuszczony... Podstawą

do takiej sugestii upoważniały stwierdzone młodsze warstwy. Ponowne ślady użytkowania  można

datować  na  drugą  połowę  XIV wieku. W ramach rozbudowy umocnień zewnętrznych  w postaci 

całego systemu fos i wałów ma też miejsce całkowita przebudowa wnętrza grodziska. Kim  był ini-

cjator  przebudowy  wczesnośredniowiecznego  grodu  na  średniowieczną  warownię? Trudno dać

jednoznaczną odpowiedź... W drugiej połowie XIV wieku majętności wsi Trzygłów  jak i Baszewic

przeszły w ręce rodziny Troye, która zapewne rozpoczęła modernizację starego grodu. Pierwsza po-

twierdzona wzmianka datowana jest  na rok 1445.  Wtedy Kurt Helmich  sprzedaje  za 2.500 marek

swoją część obiektu wraz z Baszewicami – Radzie  Miejskiej  w  Gryficach.  Dopiero  w roku 1468

cała warownia przechodzi w ręce  Dobiesława  Młodszego  Mellina na skutek nadań lenniczych od

księcia Eryka. Od  tego  już czasu  obiekt należał do rodziny Mellinów. Użytkowanie  obiektu  trwa do końca XV wieku.

 

   Potwierdzeniem  takiego  stanu  może  być (nie poparta źródłowo informacja) byłego  właściciela

Trzygłowa i Baszewic – von Thaddena, mówiąca o tym, że  obiekt został opuszczony po roku 1520.

Od tego czasu zaczęto rozbierać ceglane i kamienne mury.

   Największy uszczerbek i pogmatwanie prób, dociekań późniejszym badaczom uczyniono (pewnie nieświadomie) kiedy przystąpiono do rozbiórki fundamentów... Wtedy to bezpowrotnie  zniszczono pierwotny  układ nawarstwień...

    Trudno obecnie  z całą pewnością i odpowiedzialnością, i stwierdzić, i określić  związek między

grodem, a nazwą wsi, i to czy to, a nie inne stanowisko może (albo i ma)  coś wspólnego z kultem społeczności  pogańskiej  czczącej...  boga Trygława. Późnośredniowieczna  warownia  założona na  

wczesnośredniowiecznym  grodzie  należała  w  tym  okresie  do  Baszewic.  Na  skutek  zmian  tak właścicieli jak i podziału gruntów  wzmiankowany  teren,  zlokalizowany  nad  Gardominką znalazł  się ostatecznie w obrębie posiadłości, którymi zawiadywali von Thaddenowie. Stąd  to samo  stano-      

wisko figuruje (zamiennie) pod dwiema (po sąsiedzku) leżącymi miejscowościami.

 

   Prawdy, ... półprawdy i legendy wzajemnie się uzupełniają... Tak  czy  siak  mogą być dobrym 

magnesem turystycznym. I niewątpliwą  atrakcją  miejscowości Trzygłów z udokumentowanym przecież rodowodem sięgającym roku 1294. go... 

                                                                                                                                                                                                                                                                    Zdzisław Skibicki  czerwiec, 1990 r.